تعریف مرکز رشد
مرکز رشد چیست ؟
مرکز رشد یا انکوباتور، یکی از ابزارهای رشد اقتصادی است که به منظور حمایت از کارآفرینان تحصیل‌کرده تأسیس می‌شود و با ارایه امکانات و تسهیلات عمومی، زمینه پا گرفتن شرکتهای جدید را فراهم می‌کند.
استفاده از مراکز رشد، امروزه به عنوان یکی از ابزارهای پذیرفته شده برای تبدیل خلاقیت‌ها و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به محصولات قابل ارایه به بازار و توسعه کارآفرینی محسوب می‌شود. امروزه بیش از 5000 انکوباتور در سراسر دنیا وجود دارد که بیشتر آنها در کشورهای آمریکا و ژاپن مستقر هستند.
لغت مرکز رشد (incubator) نام وسیله‌ای است که گرمای لازم را برای تولید جوجه از تخم مرغ فراهم می‌کند. این لغت همچنین به وسیله‌ای اطلاق می‌شود که با ایجاد گرما، زمینه را برای ادامه حیات نوزادان زودرس پس از تولد فراهم می‌کند. در ادبیات کارآفرینی، انکوباتورها یا مراکز رشد، مراکزی هستند که برای پرورش یا ایجاد کسب و کارهای کوچک ایجاد می‌شوند.
انکوباتورها طرح‌هایی مبتنی بر نوآوری هستند و از کادر مدیریتی کوچکی تشکیل می‌شوند. این مراکز دارای مکان فیزیکی و تسهیلات مشترک هستند.
تاریخچه مرکز رشد 
تأسیس اولین مرکز رشد جهان به سال ۱۹۵۹ میلادی در نیویورک بر می‌گردد. در این سال ژوزف مانسکو، تاجر آمریکایی با خرید یک ساختمان بزرگ قدیمی تصمیم داشت آن را پس از تعمیر، به یک مستاجر اجاره دهد، اما متوجه شد که ساختمان مزبور بزرگ‌تر از آن است که یک مستاجر به تنهایی از عهده هزینه‌های آن برآید. لذا تصمیم گرفت که آن را به مستاجران متعددی اجاره دهد تا بتواند از این طریق درآمدزایی نماید. مانسکو بعد از یک سال، ۲۰ تا ۳۰ مستاجر داشت که حدودا ده هزار متر مربع از فضای مجموعه را اجاره نموده بودند. این مرکز هنوز هم فعال است و با نام مرکز صنعتی باتاویا (Batavia) شناخته می‌شود و حدودا هزار نفر در آن به کار مشغولند.
طبق آمارهای موجود اکنون در حدود 7000 مرکز رشد در سراسر دنیا وجود دارند. (, Incubators of the World, Best Practises from Top Leaders 2010 ) همچنین هم اکنون در کشور استرالیا 85 مرکز رشد، در کشور فرانسه 350 مرکز رشد، در انگلیس بیش از 170 مرکز رشد، در کشور آلمان 350 مرکز رشد و در حدود 1700 مرکز رشد در آمریکا تأسیس شده‌اند. همچنین شبکه نوآوری کسب و کار اروپا (European Business Innovation) شبکه‌ای فعال متشکل از 200 مرکز نوآوری کسب و کار را تأسیس نموده است. مراکز رشد در اغلب کشورها پدیده‌ای نو به شمار می‌آیند. در کشور استرالیا عمر تأسیس این مراکز در حدود 5 سال می‌باشد. ایجاد این مراکز در کشورهای آسیایی نیز مورد توجه بوده است
ایده مراکز رشد در ایران
راه اندازی پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری از جمله اقداماتی در وزارت علوم تحقیقات و فناوری بوده که از سال 1376 به منظور ایجاد و توسعه زیرساخت های لازم به منظور حمایت از دستاوردهای فناوری کارآفرینان جوان، تجاری سازی یافته های پژوهشی فناوری، تقویت جایگاه بخش خصوصی در تولید محصولات و خدمات فناوری قابل عرضه به بازارهای ملی و بین المللی توسط معاونت پژوهشی و فناوری وزارت علوم بنیان نهاده شد. فعالیت های انجام گرفته در این زمینه به ایجاد 13 پارک و 42 مرکز رشد در سال 84 انجامید و با سرعت گرفتن صدور مجوز فعالیت این دست موسسات، امروز شاهد فعالیت 43 پارک علم و فناوری و 193 مرکز رشد واحدهای فناور در استان های مختلف کشور هستیم.
اولین اندیشه در سال ۱۳۷۱ مطرح شد که در واقع بحث شهرک های علم و فناوری بود و شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان (که هنوز هم پابرجاست) و شهرک کاوش وابسته به وزارت صنایع و 
معادن شکل گرفتند. در آن سال بحث مراکز رشد مطرح نبود و در حدود سال ۱۳۷۶ این ایده عنوان و اولین مرکز رشد در سال ۱۳۷۸ در شهرک علمی - تحقیقاتی اصفهان به مرحله اجرا رسید و این شهرک شروع به پذیرش هسته ها و شرکتهای فناور کرد.در سال ۱۳۸۰ بر روی این مساله تمرکز بیشتری صورت گرفت و قدم اولیه در این زمینه تصویب ضوابط گسترش مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری در ۱۷ اسفندماه ۱۳۸۱ توسط شورای گسترش آموزش عالی کشور بود. در ادامه این روند، در سال ۱۳۸۲ مجوز موافقت با احداث مراکز رشد صادر گردید. و سر انجام در سال 1390 مرکز رشد خرمشهر تاسیس شد.
انواع مراکز رشد
مرکز رشد صنعتی: این مراکز را اغلب نهادهای دولتی یا مراکز غیرانتفاعی به منظور حمایت از کارفرمایان تأسیس می‌کنند.
مرکز رشد دانشگاهی: این مراکز به منظور تسهیل استفاده تجاری از دانش فنی و حقوق مالکیت معنوی تأسیس می‌شوند و امکان استفاده از امکانات دانشگاهی مانند آزمایشگاه، کارگاه و کتابخانه را فراهم می‌کنند. همچنین مراکز مذکور امکان استفاده از نظرات و مشاوره تخصصی اعضای هیات علمی دانشگاه را نیز فراهم می‌آورند.
مرکز رشد مجازی: این مراکز معمولاً دارای فضای فیزیکی خاصی نیستند و امکاناتی غیر از فضای اداری را ارایه می‌دهند.
مرکز رشد بین‌المللی: به طور معمول این دسته از مراکز دارای مجموعه کاملی از سرویس‌های پشتیبانی برای پیشرفت فعالیت‌های تجاری هستند و تمرکز آنها بیشتر بر روی صادرات است. این مراکز با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی در ارتباطند. یکی از ویژگیهای منحصر به فرد این گروه، ایجاد شبکه‌ای از مراکز در محدوده مربوط به خود است.